nguyễn tông quai

[quote][size=24]Nguyễn Tông Quai [/size]阮 宗 ~ (trước năm 1993, vẫn thường được đọc nhầm thành Nguyễn Tông Khuê 阮 宗 奎, 1693-1767), là thầy học của Lê Quí Đôn, là đại quan nhà Hậu Lê, hai lần đi sứ nhà Thanh (một lần cùng với Nguyễn Kiều – phu quân của Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm).

Năm Tân sửu (1721), Bảo Thái thứ 3 đời vua Lê Dụ Tông, Nguyễn Tông Quai dự kỳ thi Hội và đỗ Hội nguyên, năm sau (1722) dự thi Đình, ông đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân tức là Hoàng giáp. Ra làm quan nhà Lê - Trịnh, ông được bổ chức Hữu công. Tháng 8 năm Nhâm Tuất (1742), ông được cử dẫn đầu đoàn sứ bộ đi sứ Yên Kinh (nhà Thanh), tức là Bắc Kinh ngày nay. Năm 1745, khi đi sứ trở về, ông được thăng trật Tả thị lang bộ Hình và được phong tước Ngọ Đình hầu.

Đương thời, ông "nức tiếng thơ hay ở khắp cõi"(Phan Huy Chú) với những tập thơ nôm và thơ vịnh sử; được tôn là một trong "Trường An tứ hổ" - bốn con hổ Trường An (Hà Nội). Ông có giao lưu và xướng họa thi ca với các sứ thần Triều Tiên trong thời gian ở Trung Quốc [1].


Có thể vì những lí do trong chính trường thời Lê Trịnh, nhất là xích mích kéo dài không dàn hòa được với Việp Quận công Hoàng Ngũ Phúc, nên thơ ông như bị quên/hủy, mãi đến thế kỉ 20, mới được phát hiện lại bởi Vũ Bích (thời thuộc Pháp, thập niên 1920), nhóm Đỗ Phú Hứa (thập niên 1980), nhóm Bùi Duy Tân, Mai Ngọc Hồng, Nguyễn Thanh, Chu Xuân Giao (thập niên 1990).

Nhà thờ Nguyễn Tông Quai hiện tại xã Hòa Tiến, huyện Hưng Hà, tỉnh [[Thái Bình] nằm trên khu đất hiện là đất thổ cư của dòng họ Nguyễn, cháu nhiều đời của Nguyễn Tông Quai. Đây là đất xóm Dinh, thuộc làng Sâm, xã Hoà Tiến, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Tương truyền là nơi Nguyễn Tông Quai về cắm đất lập dinh lúc đương thời. Thủa ấy làng Sâm hẻo lánh xung quanh toàn ruộng trũng, lau lác chỉ cấy được 01 vụ. Khi Tông Quai về quê năm 1751 đã mở trường dạy học. Vị trí trường học ấy nay là ngôi nhà thờ lưu niệm cuộc đời và sự nghiệp của ông. Nhà thờ hiện nay là kết quả của nhiều lần trùng tu tôn tạo do bị hư hại. Tục truyền, sau khi ông mất 1767 con cháu lập nhà thờ ông. tiếp nối các thế kỷ sau con cháu có thờ phối hưởng các thế hệ kế tiếp. Di tích hiện quay hướng Đông Nam, không gian thoáng đãng. Xa phía trước là đất đầu voi nổi cao, truyền rằng Dinh của ông xưa ở đó cách nhà thờ hiện nay 30 m về hướng Nam. Còn một địa danh là cồn cổ ngựa, tục truyền là nơi buộc ngựa của các quan sau này về lễ bái. Xa hơn một chút nữa là đình làng Sâm một công trình kiến trúc thời Nguyễn. Nhà thờ xây kiểu hồi văn cánh bảng, mái chảy lợp ngói mũi. Mở cửa dọc gồm 2 gian, vách ngăn bằng gỗ với 2 của nách. Bộ khung kiến trúc gỗ lim với bộ vì kiểu quang đèn.Tại nhà thờ còn lưu được 01 bức chân dung sứ thần Nguyễn Tông Quai được vẽ vào thời Nguyễn.

[size=24]Tác phẩm[/size]

---

Một số tác phẩm chính của Nguyễn Tông Quai là:

* Sứ Hoa tùng vịnh (Hán, có xen 8 bài thơ Nôm)
* Sứ trình tân truyện (Nôm)
* Ngũ luân tự (Nôm)
* Vịnh sử thi quyển (Hán)
[/quote]